Po ostatnim wystrzale
Ostatnie godziny Powstania Warszawskiego. 3 października 1944. Około 2:00 w nocy delegacja Armii Krajowej w podstołecznym Ożarowie Mazowieckim podpisuje długo negocjowany układ o zaprzestaniu walk.
Niespodziewany sojusznik Hitlera
2 października 1938 roku spełniły się polskie marzenia o odzyskaniu Zaolzia. Gazety rozpisywały się o powrocie do Rzeczpospolitej należnych jej ziem, całkowicie pomijając to, w jaki sposób udało się Zaolzie odebrać Czechosłowacji.
Skarby archiwów
Historia to także to, co mogło być, a się nie stało. Coś planowanego, ale zarzuconego. Ślady niezrealizowanych pomysłów znajdujemy w archiwach. Przykład: 1 października 1949 uroczyście otwarto odbudowaną ze zniszczeń wojennych warszawską ulicę Nowy Świat – jedną z wizytówek stolicy.
Teoria i praktyka
W komuniźmie, nawet przekonany komunista nie mógł głośno i otwarcie mówić o błędach, problemach i wyzwaniach ustrojowych. To władza decydowała co, gdzie i komu wolno mówić. Charakterystyczne były niewydolność i przerost biurokracji.
Bankier, pisarz, społecznik
Nikt nie przypuszczał, że pracujący w banku Aleksander Głowacki przejdzie do historii jako jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy. Jego mocną stroną była matematyka, ale w wolnych chwilach dorabiał pisząc felietony do gazet. Uważał to jednak za drugorzędne zajęcie i postanowił, że swoim nazwiskiem będzie podpisywał wyłącznie poważne artykuły poświęcone nauce. Natomiast opowiadania i historie z podróży miały być opatrywane pseudonimem Bolesław Prus.
Myślenie ze zrozumieniem
Amerykański dyplomata William Bullit, w raporcie dla prezydenta Roosevelta, pisał: „Hitler is finished” (Hitler jest skończony). Natomiast Léon Blum, swój artykuł w dzienniku „Le Populaire” z 2 sierpnia 1932 r. zatytułował „La Fin de Hitler” (Koniec Hitlera). Twierdził, że Hitlerowi odebrano wpływ na politykę Niemiec i odarto z jakichkolwiek nadziei na władzę w przyszłości. O ironio: Blum l. 1940–45 spędził w nazistowskim obozie.
Polak Polakowi wilkiem
27 września 1939 roku, gdy Warszawa była oblegana przez Niemców, dowódca obrony stolicy, Juliusz Rómmel, wydał rozkaz, w którym powoływał do życia Służbę Zwycięstwu Polsce. Celem nowo powstałej organizacji była walka o wyzwolenie Polski, odtworzenie zniszczonej armii, a także powołanie tymczasowych ośrodków władzy.
Operacja niemeńska
26 września 1920 roku był radosnym dniem. Miesiąc wcześniej przyduszone przez Sowietów Państwo Polskie, zamiast odklepać w matę, przetoczyło się i odwróciło sytuację na ringu pod Warszawą. Później kontrofensywa znad Wieprza weszła w Sowieckie cielsko niczym dobrze mierzone ciosy na korpus. Teraz nadszedł czas na tak zwaną „wykończeniówkę”.
Kolejny zamach na Marszałka
Ukraińcy żyjący w II Rzeczpospolitej nieustannie dążyli do stworzenia własnego państwa. Pragnienia te podsycali agitatorzy, wśród których nie brakowało osób o modnych w tamtych czasach radykalnych poglądach. Zanim powstała niesławna Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, w niepodległej Polsce działała Ukraińska Organizacja Wojskowa o charakterze terrorystycznym. Z ruchem tym związane były także pomniejsze organizacje ukraińskie. 25 września 1921 r. ich członkowie próbowali zabić we Lwowie samego Józefa Piłsudskiego.
Pomnik na lata
24 września 1958 roku przeszedł do historii polskiej edukacji. Wtedy to z ust Władysława Gomułki padło słynne hasło: „Tysiąc szkół na tysiąclecie państwa polskiego”. Do dziś łatwo rozpoznać, które powstały w tamtym czasie. Ta sama bryła, duże okna, kolor elewacji zwykle szary. Któż z nas nie uczęszczał do takiej szkoły?