W obronie zła
Historycy szacują, że komendant obozu przejściowego w Płaszowie, austriacki SS-Hauptsturmführer Amon Göth mógł zabić własnoręcznie nawet 500 Żydów. Mimo udowodnienia mu jego win, znaleźli się tacy, którzy uparcie walczyli o dobre imię zbrodniarza.
Bitwa nad Bzurą
Dwunasty września 1939 roku nie jest dobrym dniem. Już wiadomo, że rozpoczęty 9 września zwrot zaczepny nad Bzurą nie udał się. Z początku wyglądało to dobrze. Niemcy nie spodziewali się, że cofające się Polskie Wojsko zdolne jest do takiej ofensywy, spokojnie zajęli Poznań, z którego wycofała się armia gen. Kutrzeby. Nie spodziewali się, że był to taktyczny odwrót, mający umożliwić atak w kierunku Łęczycy. W ciągu nocy udało się ją zająć, wraz z Górą Świętej Małgorzaty.
Żwirko i Wigura
W okresie międzywojennym niekwestionowanymi asami polskiego lotnictwa byli konstruktor Stanisław Wigura oraz pilot Franciszek Żwirko. Ukoronowaniem ich kariery było zdobycie pierwszego miejsca w międzynarodowych zawodach lotniczych Challenge 1932. Dokonali tego 28 sierpnia 1932 r. pokonując okrężną trasę z Berlina, poprzez Polskę, Czechosłowację, Austrię, Jugosławię, Włochy, Szwajcarię, Francję, Holandię, Danię i Szwecję. Niestety, niedługo po ich sukcesie doszło do wielkiej tragedii.
Tropem Wańkowicza
„Wańkowicz jest w Lublinie, ale my go tropami Smętka złapiemy” – brzmiała pogróżka nadana we wrześniu 1939 r. w niemieckim radiu nadającym po polsku z Wrocławia. „Na tropach Smętka” to powieść reportażowa wydana przez Melchiora Wańkowicza w 1936 r. poruszająca trudne kwestie skomplikowanych losów mieszkańców Mazur. Za zachodnią granicą Polski książka została odebrana jako antyniemiecka, wobec czego Gestapo zakazało wydawania „Smętka” w Niemczech, a po wybuchu wojny reportażysta był intensywnie poszukiwany.
Odebrany dom
Tuż przed zakończeniem II wojny światowej rozpoczęły się przymusowe przesiedlenia ludności polskiej z Kresów Wschodnich. Akcja ta nie pozostawała złudzeń co do przebiegu granicy na wschodzie – Polacy musieli opuścić ziemię zgarniętą przez ZSRR.
Na historycznej wokandzie
Jedno z zasadniczych pytań o historię i politykę to: czy zwycięzcy zawsze mają rację? Historyk nie może go uniknąć, zwłaszcza dokonując ocen. Najsłynniejszy mówca antycznej Grecji, ateńczyk Demostenes, miał rację ostrzegając współobywateli przed Filipem Macedońskim, ojcem Aleksandra Wielkiego. Rację miał Cyceron, najwybitniejszy retor starożytnego Rzymu, gdy przestrzegał przed wrogami republiki w czasach, które okazały się jej schyłkiem. Obaj przewidzieli zagrożenia, ale zapłacili życiem za swoje przekonania.
Dwóch dowódców Westerplatte
W czasie ataku na Polskę Niemcy po raz pierwszy zastosowali doktrynę Blitzkriegu, czyli wojny błyskawicznej. Chociaż wróg przewyższał Wojsko Polskie pod względem technologicznym, nasi żołnierze stawiali zacięty opór.
‘Enigma’ znaczy ‘zagadka’
6 września 2019 w krakowskim Panteonie Narodowym złożono urny z ziemią z miejsc związanych ze śmiercią lub pochówkiem kryptologów, którzy złamali ‘Enigmę’: Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego.
Willa pod Zwariowaną Gwiazdą
Warszawskie zoo, zaraz po otwarciu w 1928 roku, stało się jednym z najważniejszych ogrodów zoologicznych w Europie. Wielkim wydarzeniem na jego terenie były narodziny słonicy Tuzinki (córki Kasi i Jasia). Ssak, który przyszedł na świat w 1937 roku był jednym z nielicznych urodzonych w niewoli. Tuzinka bardzo szybko stała się ulubienicą warszawiaków.
Żołnierska powinność
Dowódca Floty Cesarstwa Japonii, admirał Isoroku Yamamoto, otrzymawszy rozkaz uderzenia na amerykańską Flotę Pacyfiku w Pearl Harbor, miał powiedzieć: „Będę walczył jak szalony przez pierwszych 6 do 12 miesięcy wojny przeciw USA i Brytyjczykom. Osiągnę nieprzerwane pasmo sukcesów. Ale jeśli wojna przedłuży się do 2–3 lat: nie mam pewności co do naszego ostatecznego zwycięstwa”. Jeśli tak powiedział: było to proroctwo, którego spełnienia nie dożył. A nawet jeśli nie, to przyszłego przeciwnika znał doskonale, dzięki studiom na Uniwersytecie Harvarda i podróżom po USA. Szczególnie zapamiętał rozciągające się po horyzont pola naftowe Teksasu. To, co Japonia musiała sprowadzać z bardzo daleka, Amerykanie mieli u siebie w nadmiarze.