Pośmiertna tułaczka króla
„Car (…) stawić rozkazał
Nie miasto ludziom, lecz sobie stolicę:
Car tu wszechmocność woli swej pokazał. –
W głąb ciekłych piasków i błotnych zatopów
Rozkazał wpędzić sto tysięcy palów
I wdeptać ciała stu tysięcy chłopów” – fragment III części Dziadów
„Dagome iudex”
„Podobnie w innym tomie z czasów papieża Jana XV Dagome, pan, i Ote, pani i synowie ich Mieszko i Lambert (nie wiem, jakiego to plemienia ludzie, sądzę jednak, że to byli Sardyńczycy, ponieważ ci są rządzeni przez czterech “panów”) mieli nadać świętemu Piotrowi w całości jedno państwo, które zwie się Schinesghe [Gniezno] z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku długim morzem [stąd] granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi”.
Lepsza nienawiść, niż obojętność
W roku 1018 odszedł ze świata, prowadząc niemal do ostatnich chwil swoją kronikę, biskup Thietmar z Merseburga. Była to niepowetowana strata dla wiedzy Polaków o historii własnej i sąsiadów. Zwłaszcza Słowian Połabskich oddzielających Polan od Cesarstwa. Był to lud nieposługujący się pismem, który nie zdążył wytworzyć własnej organizacji państwowej.
Ucieczka komandora
Torpedowy okręt podwodny ORP „Orzeł” był najnowocześniejszym statkiem w polskiej Marynarce Wojennej. Mógł przepłynąć 100 mil pod wodą i aż 7 tys. na powierzchni, posiadał 12 wyrzutni torpedowych, podwójne działko oraz przeciwlotniczy karabin maszynowy. Wybudowano go w holenderskiej stoczni De Schelde. Został zwodowany 15 stycznia 1938 r., a 10 lutego 1939 r. zawinął do portu w Gdyni.
Słodki smak zemsty
Tragiczna śmierć Janka Bytnara „Rudego” pozostawiła w głębokiej rozpaczy jego przyjaciół i współtowarzyszy broni. Pomimo udanej akcji odbicia „Rudego”, młody bohater zmarł z powodu ran odniesionych podczas brutalnych przesłuchań Gestapo. Na domiar złego, w wyniku postrzałów podczas akcji, zginęli również Aleksy Dawidowski i Tadeusz Krzyżewicz „Buzdygan”, a aresztowany został Hubert Lenk. Kedyw Komendy Głównej AK postanowił wystawić hitlerowcom słony rachunek za poniesione straty… Na wszystkich, którzy przyczynili się do śmierci młodych Polaków Kedyw wydał wyroki śmierci, które zostały konsekwentnie zrealizowane.
Jesień zachodu a wiosna wschodu
Wiele mówi się o doganianiu Zachodu przez Polskę. Wspomnijmy XIV wiek, gdy epidemia czarnej śmierci i wojna stuletnia z jednej oraz pomyślna koniunktura gospodarcza dla Europy Środkowo-Wschodniej z drugiej strony, spowodowały, że Wschód chyba najbardziej w dziejach zbliżył się do Zachodu.
Strajk dzieci
„Szkoła, a w niej nauczyciel, w Królestwie Pruskim nie jest przewodnikiem, […] ale jakimś bezlitosnym ogrodnikiem, którego urzędowym obowiązkiem jest zdrową polską latorośl przemocą przerobić, choćby na krzywą i skarlałą płonkę niemiecką. I oto z każdym rokiem więcej w tych szkołach łez, więcej świstu rózeg, więcej męczeństwa” – „List otwarty Henryka Sienkiewicza do Wilhelma II, Króla pruskiego” z 19 listopada 1906 r.
Kronika wczoraj i dzisiaj
Kilka lat temu, na paryskiej konferencji naukowej, wielkie zaskoczenie wywołała polska badaczka. Wskazała na nowoczesność metod pracy Jana Długosza: ruchomą kartotekę z wypisami, ułożonymi chronologicznie – system całkiem nowożytny, niemający odpowiednika w średniowiecznej Europie. Więcej: Długosz zachęcał współczesnych i potomnych do poprawiania jego dzieł.
Ślepy Maks
W święto zakochanych 1929 r. amerykańskie media żyły tylko jednym wydarzeniem. Tego dnia chicagowscy policjanci z zimną krwią zabili siedmiu nieuzbrojonych członków gangu North Side. W rzeczywistości sprawcami byli ludzie Ala Capone’a. Chcąc wyeliminować z półświatka swoich głównych rywali, przygotowali na nich zasadzkę. Przestępcy z North Side posłusznie oddali broń gangsterom przebranym w mundury stróżów prawa, po czym ustawili się na ich prośbę pod ścianą… Chwilę potem padła seria z karabinów maszynowych.
Podwójnie złota Halina
W historii ludzkości Igrzyska Olimpijskie odgrywały bardzo ważną rolę. Początki tradycji Igrzysk owiane są tajemnicą. Pierwszy opis pojawia się w „Iliadzie” Homera i już tam wspomniane jest, że to tradycja dawna. Olimpiady przysłużyły się rozwojowi idei pacyfizmu, bowiem na ich czas zaprzestawano prowadzenia wojen. Występy na Igrzyskach w barwach narodowych stawały się okazją do wzmacniania postaw patriotycznych, a ich zwycięzcy bohaterami na miarę antycznych herosów.
„Życie seksualne dzikich” i inne
Nowożytny ideał miejsca pracy uczonego zawierał trzy rzeczy: gabinet, bibliotekę i ogród. Zapomina się o tym ostatnim, a przecież był w każdej rezydencji szlacheckiej, nie tylko jako przestrzeń gospodarcza lub imprezowa. Był też cząstką przyrody, mikrokosmosem.
Uprowadzeni
Gdy ucichły strzały zwiastujące zakończenie wojny, rozpoczęły się poszukiwania zaginionych bliskich i tragiczny czas niewoli. Tysiące rodziców na zawsze straciło swoje dzieci.