Polacy w Norwegii
Po przegranej wojnie obronnej Polacy nigdy nie złożyli broni. Prawie każdy słyszał o pilotach z Dywizjonu 303, którzy obronili angielskie niebo, ale kto pamięta o naszych dzielnych żołnierzach walczących o niepodległość Norwegii?
Pośmiertna tułaczka króla
„Car (…) stawić rozkazał
Nie miasto ludziom, lecz sobie stolicę:
Car tu wszechmocność woli swej pokazał. –
W głąb ciekłych piasków i błotnych zatopów
Rozkazał wpędzić sto tysięcy palów
I wdeptać ciała stu tysięcy chłopów” – fragment III części Dziadów
Kto mocniejszy?
Narody i państwa lubią rywalizować ze sobą. W drugiej połowie XIX wieku konkurowano, kto wykopie więcej cennych zabytków starożytnych. Od roku 1896, wraz z pierwszymi nowożytnymi igrzyskami olimpijskimi w Atenach, rywalizuje się o medale. Uniwersytety próbują podnieść swój prestiż, jeśli nie wynikami naukowymi, to wykazaniem, że ich uczelnia jest starsza od konkurencji. Państwa czynią podobnie.
„Dagome iudex”
„Podobnie w innym tomie z czasów papieża Jana XV Dagome, pan, i Ote, pani i synowie ich Mieszko i Lambert (nie wiem, jakiego to plemienia ludzie, sądzę jednak, że to byli Sardyńczycy, ponieważ ci są rządzeni przez czterech “panów”) mieli nadać świętemu Piotrowi w całości jedno państwo, które zwie się Schinesghe [Gniezno] z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku długim morzem [stąd] granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi”.
Lepsza nienawiść, niż obojętność
W roku 1018 odszedł ze świata, prowadząc niemal do ostatnich chwil swoją kronikę, biskup Thietmar z Merseburga. Była to niepowetowana strata dla wiedzy Polaków o historii własnej i sąsiadów. Zwłaszcza Słowian Połabskich oddzielających Polan od Cesarstwa. Był to lud nieposługujący się pismem, który nie zdążył wytworzyć własnej organizacji państwowej.
Ucieczka komandora
Torpedowy okręt podwodny ORP „Orzeł” był najnowocześniejszym statkiem w polskiej Marynarce Wojennej. Mógł przepłynąć 100 mil pod wodą i aż 7 tys. na powierzchni, posiadał 12 wyrzutni torpedowych, podwójne działko oraz przeciwlotniczy karabin maszynowy. Wybudowano go w holenderskiej stoczni De Schelde. Został zwodowany 15 stycznia 1938 r., a 10 lutego 1939 r. zawinął do portu w Gdyni.
Słodki smak zemsty
Tragiczna śmierć Janka Bytnara „Rudego” pozostawiła w głębokiej rozpaczy jego przyjaciół i współtowarzyszy broni. Pomimo udanej akcji odbicia „Rudego”, młody bohater zmarł z powodu ran odniesionych podczas brutalnych przesłuchań Gestapo. Na domiar złego, w wyniku postrzałów podczas akcji, zginęli również Aleksy Dawidowski i Tadeusz Krzyżewicz „Buzdygan”, a aresztowany został Hubert Lenk. Kedyw Komendy Głównej AK postanowił wystawić hitlerowcom słony rachunek za poniesione straty… Na wszystkich, którzy przyczynili się do śmierci młodych Polaków Kedyw wydał wyroki śmierci, które zostały konsekwentnie zrealizowane.
Jesień zachodu a wiosna wschodu
Wiele mówi się o doganianiu Zachodu przez Polskę. Wspomnijmy XIV wiek, gdy epidemia czarnej śmierci i wojna stuletnia z jednej oraz pomyślna koniunktura gospodarcza dla Europy Środkowo-Wschodniej z drugiej strony, spowodowały, że Wschód chyba najbardziej w dziejach zbliżył się do Zachodu.
Strajk dzieci
„Szkoła, a w niej nauczyciel, w Królestwie Pruskim nie jest przewodnikiem, […] ale jakimś bezlitosnym ogrodnikiem, którego urzędowym obowiązkiem jest zdrową polską latorośl przemocą przerobić, choćby na krzywą i skarlałą płonkę niemiecką. I oto z każdym rokiem więcej w tych szkołach łez, więcej świstu rózeg, więcej męczeństwa” – „List otwarty Henryka Sienkiewicza do Wilhelma II, Króla pruskiego” z 19 listopada 1906 r.
Kronika wczoraj i dzisiaj
Kilka lat temu, na paryskiej konferencji naukowej, wielkie zaskoczenie wywołała polska badaczka. Wskazała na nowoczesność metod pracy Jana Długosza: ruchomą kartotekę z wypisami, ułożonymi chronologicznie – system całkiem nowożytny, niemający odpowiednika w średniowiecznej Europie. Więcej: Długosz zachęcał współczesnych i potomnych do poprawiania jego dzieł.