Czterdzieści do jednego
„Przybywszy do Wizny, stwierdziłem ku memu rozczarowaniu, że złożone mi rano meldunki o sukcesach piechoty 10 dywizji pancernej polegały na jakimś nieporozumieniu. (…) Znalazłem się na pierwszej linii. (…) znaleźliśmy się pod ogniem Polaków. Leżeliśmy tuż przed betonowymi schronami bojowymi. Zastaliśmy tu dzielną obsługę niemieckiej armaty przeciwpancernej, która pod rozkazami swego dowódcy sama jedna atakowała przeciwnika”.
Liga pokoju
I wojna światowa utopiła w morzu krwi miliony ludzi. Aby zapobiec takim tragediom w przyszłości, w styczniu 1920 r. powołano Ligę Narodów – międzynarodową organizację mającą zadbać o utrzymanie pokoju.
Polska „Wielka” czy taka mniejsza?
Ciekawa średniowieczna maksyma to „fiskus nigdy nie umiera” – „fiscus nunquam moritur”. Za jej pomocą podkreślano stałość potrzeb skarbu. Inna: co nie należy do Chrystusa, bierze fiskus: quod non capit Christus, capit fiscus.
Pracowity Jan
Z początku nic nie wskazywało na to, że urodzony 24 czerwca 1838 r. Jan Matejko zostanie jednym z najwybitniejszych polskich malarzy. Przez całe życie borykał się ze słabym wzrokiem, a pierwsi nauczyciele uważali, że brakuje mu zdolności. Mały Jan był jednak zdeterminowany i od wczesnych lat życia przerysowywał ilustracje z różnych książek. Pierwszy obraz, który zachował się do naszych czasów, namalował w wieku 12 lat. Malarz przedstawił na nim scenę torturowania polskiego działacza niepodległościowego Szymona Konarskiego.
Wróg jednoczy
Bycie historykiem to, jak u dziennikarzy czy prawników, sztuka zadawania właściwych pytań i udzielania dobrze uargumentowanych odpowiedzi. Na przykład: co gdyby Konrad Mazowiecki nie sprowadził Krzyżaków? Czy Polska sprzymierzyłaby się z Litwą? Czy uwaga Polaków tak samo na kilka wieków kierowałaby się ku wschodowi? Może na południe lub zachód?
Polak, który został premierem Izraela
Urodził się 16 sierpnia 1913 r. w Brześciu nad Bugiem jako Mieczysław Biegun. Miał 16 lat, gdy związał się z ruchem syjonistycznym dążącym do utworzenia państwa żydowskiego na terenach starożytnego Izraela. Gdy wybuchła wojna, 22-letni Mieczysław dostał się do sowieckiej niewoli, w której miał spędzić kilka najbliższych lat życia. Wypuszczono go w 1942 r. i dołączył do armii gen. Władysława Andersa. Wraz z innymi żołnierzami przeszedł liczący wiele tysięcy kilometrów szlak bojowy.
Polacy i Czesi
W 1300 r. król Czech Wacław II został też królem Polski. Uzyskał poparcie samych Polaków, pragnących zjednoczenia kraju. Liczyli też, że skoro trudno rządzi się na odległość, Wacław skupi się na Czechach, a Polacy będą mieli spokój. Wkrótce, w 1301, Wacław osadził syna o tym samym imieniu na tronie Węgier.
Upadły bohater
„20 kwietnia 1953 r. zostałem skazany (…) na karę śmierci. 20 czerwca 1953 r. Sąd Rejonowy zmienił mi wyrok na karę dożywotniego więzienia. (…) W 1957 r. na mocy amnestii zostałem zwolniony. (…) Oświadczam, że jestem jedynym żyjącym świadkiem haniebnego czynu zdradzenia Kazimierza Kamieńskiego ps. Huzar. To co wyżej opisałem niechaj będzie ‘Testamentem’ dla historii bohaterskich dziejów tego Wielkiego Polaka”.
Na wschód czy na zachód?
Decyzja „wschód czy zachód?” była wielkim wyborem cywilizacyjnym. Stanął przed nim np. Mieszko I. Mógł związać się z Cesarstwem Rzymskim („imperium romanum”), dziś zwanym Bizancjum, i z cesarzami Rzymian („imperatores Romanorum”), niepoprawnie nazywanymi Niemcami. Zresztą, Polanie nie graniczyli bezpośrednio z cesarzami zachodu. Na zachodzie oddzielali ich tzw. Słowianie połabscy, a od południa Czechy, lenno cesarskie.
Zabójca cara
Car Wszechrusi Aleksander II Romanow słynął z licznych reform. Jeszcze podczas powstania styczniowego, które wybuchło w Królestwie Polskim w 1863 r. rozpoczął proces uwłaszczenia wsi. Zmiana ta uwalniała chłopów od kaprysów właścicieli ziemskich i nadawała im prawo nabywania gruntów rolnych.