Strajk dzieci
„Szkoła, a w niej nauczyciel, w Królestwie Pruskim nie jest przewodnikiem, […] ale jakimś bezlitosnym ogrodnikiem, którego urzędowym obowiązkiem jest zdrową polską latorośl przemocą przerobić, choćby na krzywą i skarlałą płonkę niemiecką. I oto z każdym rokiem więcej w tych szkołach łez, więcej świstu rózeg, więcej męczeństwa” – „List otwarty Henryka Sienkiewicza do Wilhelma II, Króla pruskiego” z 19 listopada 1906 r.
Kronika wczoraj i dzisiaj
Kilka lat temu, na paryskiej konferencji naukowej, wielkie zaskoczenie wywołała polska badaczka. Wskazała na nowoczesność metod pracy Jana Długosza: ruchomą kartotekę z wypisami, ułożonymi chronologicznie – system całkiem nowożytny, niemający odpowiednika w średniowiecznej Europie. Więcej: Długosz zachęcał współczesnych i potomnych do poprawiania jego dzieł.
Ślepy Maks
W święto zakochanych 1929 r. amerykańskie media żyły tylko jednym wydarzeniem. Tego dnia chicagowscy policjanci z zimną krwią zabili siedmiu nieuzbrojonych członków gangu North Side. W rzeczywistości sprawcami byli ludzie Ala Capone’a. Chcąc wyeliminować z półświatka swoich głównych rywali, przygotowali na nich zasadzkę. Przestępcy z North Side posłusznie oddali broń gangsterom przebranym w mundury stróżów prawa, po czym ustawili się na ich prośbę pod ścianą… Chwilę potem padła seria z karabinów maszynowych.
Podwójnie złota Halina
W historii ludzkości Igrzyska Olimpijskie odgrywały bardzo ważną rolę. Początki tradycji Igrzysk owiane są tajemnicą. Pierwszy opis pojawia się w „Iliadzie” Homera i już tam wspomniane jest, że to tradycja dawna. Olimpiady przysłużyły się rozwojowi idei pacyfizmu, bowiem na ich czas zaprzestawano prowadzenia wojen. Występy na Igrzyskach w barwach narodowych stawały się okazją do wzmacniania postaw patriotycznych, a ich zwycięzcy bohaterami na miarę antycznych herosów.
„Życie seksualne dzikich” i inne
Nowożytny ideał miejsca pracy uczonego zawierał trzy rzeczy: gabinet, bibliotekę i ogród. Zapomina się o tym ostatnim, a przecież był w każdej rezydencji szlacheckiej, nie tylko jako przestrzeń gospodarcza lub imprezowa. Był też cząstką przyrody, mikrokosmosem.
Uprowadzeni
Gdy ucichły strzały zwiastujące zakończenie wojny, rozpoczęły się poszukiwania zaginionych bliskich i tragiczny czas niewoli. Tysiące rodziców na zawsze straciło swoje dzieci.
Transatlantyki na służbie
Niewielki dostęp do morza, jaki posiadała II RP, nie dawał realnych możliwości, aby odbudowujące się dopiero państwo mogło stać się morską potęgą. Jednak już pod koniec lat 30-tych Polacy mogli się poszczycić całkiem pokaźną flotą handlową i kilkoma luksusowymi statkami pasażerskimi. Po wybuchu II wojny światowej polskie transatlantyki zaczęły pełnić służbę wojskową.
W niewoli u Andersa
Wraz z zaistnieniem w Polsce systemu komunistycznego, rozpoczęto kampanię oczerniającą oficerów 2 Korpusu Polskiego. Kulminacją tych działań było pozbawianie we wrześniu 1946 r. 70 z nich obywatelstwa polskiego.
(Nie)elegancja-Francja
„Bo Paryż częstą mody odmianą się chlubi, A co Francuz wymyśli, to Polak polubi”. To jedna z często powtarzanych fraz z „Pana Tadeusza”. Tę i inne lektury uczniowie opanowują przed maturą. Czasem podobny egzamin dojrzałości zdaje naród, a zwłaszcza jego elity.
Nie ma róży bez ognia
„To tylko preludium – tam, gdzie pali się książki, w końcu pali się też ludzi”.
Powyższy bon mot poety Heinricha Heinego z 1820 r. doskonale oddawał nastroje w nazistowskich Niemczech oraz to, co wkrótce miało nastąpić w hitlerowskich obozach koncentracyjnych.