Strażnik książęcego testamentu

Ostatnie tchnienie Bolesława Krzywoustego było początkiem burzliwego okresu w dziejach Polski Piastów. Zgodnie z jego wolą, kraj miał zostać podzielony.

Książę Bolesław zmarł 28 października 1138 r., pozostawiając po sobie tzw. ustawę sukcesyjną. Najstarszy syn księcia, Władysław II, miał – jako senior – sprawować władzę zwierzchnią. Pozostali – tzw. juniorzy – otrzymali wybrane dzielnice Polski. Władysławowi II przypadły Śląsk i Ziemia Lubuska, Bolesławowi II Kędzierzawemu Mazowsze, a Mieszkowi III Staremu – zachodnia Wielkopolska. Ponadto Henryk otrzymał ziemię sandomierską, a wdowa bo Bolesławie Krzywoustym, Salomea z Bergu – ziemię łęczycko-sieradzką.

Powiernikiem testamentu został palatyn Piotr Włostowic. Władysław II łamał jednak postanowienia ostatniej woli swego ojca, zajmując po śmierci Salomei jej dzielnicę. Palatyn opowiedział się po stronie juniorów, co sprowadziło na niego gniew księcia seniora. Władysław uznał Włostowica za zdrajcę i uwięził go. Żona księcia, Agnieszka Babenberg, domagała się dla palatyna kary śmierci, ale ostatecznie ucięto mu język i oślepiono.

Książę senior nie zdołał jednak pokonać swych braci. Zmuszony do ucieczki udał się najpierw na dwór władcy Czech, a następnie do Niemiec, gdzie oddał hołd królowi Konradowi III. Z tego powodu potomni nadali Władysławowi II przydomek „Wygnaniec’. Zdetronizowany książę zmarł 30 maja 1159 r. w Altenburgu.