Malwina, czyli domyślność serca

Jej matka była jednym z głównych graczy politycznych Rzeczpospolitej, a ojcem… najprawdopodobniej był sam król Stanisław August Poniatowski. Maria Wirtemberska, a właściwie Maria Anna z Czartoryskich księżna von Würtemberg-Montbéliard była polską arystokratką, córką Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej i – oficjalnie – księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Maria odebrała staranne wykształcenie – do grona jej nauczycieli należeli najwybitniejsi artyści polskiego oświecenia, w tym m.in. poeci Franciszek Karpiński i Franciszek Dionizy Kniaźnin, czy malarz Jan Piotr Norblin.
Te wspaniałe artystyczne inspiracje z młodości Maria wykorzystała w późniejszych latach, gdy po ciężkich doświadczeniach osobistych postanowiła sama chwycić za pióro pisarskie. Księżniczka w wieku 16 lat wyszła za mąż za księcia Fryderyka Ludwika Würtemberg-Montbéliard, który był spokrewniony z rodami panującymi w Prusach  i Rosji. W wyniku zdrady Rzeczpospolitej, której dopuścił się książę podczas wojny z Rosją w 1792 r. przesądzony stał się rozwód pary, o który Maria zabiegała już wcześniej. Niestety, aby uzyskać rozwód księżna musiała podjąć ogromnie trudną decyzję – Fryderyk zgodził się na oficjalne rozstanie tylko pod warunkiem, że jedyny syn małżonków zostanie przy ojcu.
Po rozwodzie Wirtemberska wraz z matką zajmowały się działalnością filantropijną i edukacyjną wśród chłopów, tworzyły także muzea oraz chroniły polskie pamiątki narodowe. Maria odkryła w sobie natchnienie pisarskie, czego owocem była powieść Malwina, czyli domyślność serca, uznawana za pierwszą polską powieść psychologiczno-obyczajową. Autorka wnikliwie ukazała życie wewnętrzne bohaterki, a także obyczajowość i życie wyższych sfer tamtych czasów.
Księżna Wirtemberska godnie wypełniła patriotyczną tradycję swojego rodu, stając się kobietą znaczącą na tle swojej epoki. Zmarła 21 października 1854 r. w Paryżu.