Książę i Car
W czasie zaborów wielu Polaków widziało nadzieję na odzyskanie niepodległości w Napoleonie Bonaparte. Nie wszyscy jednak uważali, że droga do suwerenności biegnie przez sojusz z Francuzami. Urodzony 14 stycznia 1770 roku książę Adam Czartoryski był zdania, że częściowa, a w przyszłości pełna niepodległość Polski jest możliwa dzięki dobrym stosunkom z Rosją.
Czartoryski pochodził z rodu magnackiego o długich tradycjach. W młodości odebrał staranne wykształcenie domowe oraz odbył wiele podróży zagranicznych. Mając 22 lata brał udział w wojnie w obronie Konstytucji 3 maja, za co otrzymał order Virtuti Militari. Po III zaborze rodzina wysłała go do Petersburga, gdzie został osobistym adiutantem wielkiego księcia Aleksandra Romanowa. Panowie szybko się zaprzyjaźnili, a niedługo później – w 1801 roku – Aleksander objął rosyjski tron.
Nowy car nie zapomniał o Czartoryskim. Już w 1802 roku mianował go ministrem spraw zagranicznych Rosji, a 13 lat później – prezesem Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego. W 1803 roku Czartoryski wyraził dosadnie swoją opinię o najlepszej przyszłości dla Polski, wydając memoriał „O systemie politycznym, którego winna trzymać się Rosja”. Książę, którego edukacja opierała się na patriotyzmie, przedstawił w traktacie nową wizję ładu politycznego, czerpiąc z doświadczeń ze swoich podróży. Czartoryski przekonywał, że po tym jak Rosja zdobędzie dominację na Bałkanach i w Europie środkowo-wschodniej, powinna zadbać o stworzenie przeciwwagi dla Francji rządzonej przez Napoleona. W koncepcji księcia byt ten miała stanowić federacja narodów słowiańskich, w której swoje miejsce powinni sobie zapewnić także Polacy.