Jadwiga i Jagiełło

Czytając i ucząc się o historii Polski wciąż za mało myślimy o tych, którzy tę historię dla nas opisali. Kronikarze, historycy, a także literaci – to ich słowa i interpretacje stały się decydujące dla postrzegania wielu wydarzeń i postaci minionych epok.

20 listopada 1818 r. w Komarnie koło Sambora urodził się jeden z największych polskich historyków – Karol Szajnocha. Był on aktywnym i odważnym działaczem niepodległościowym. Od szkolnych lat organizował tajne spotkania konspiracyjne. Był także uzdolnionym pisarzem, jego prace historyczne stały się inspiracją dla wybitnych polskich artystów, takich jak Henryk Sienkiewicz, Jan Matejko, Józef Ignacy Kraszewski czy Wincenty Pol. Jego twórczość – podobnie jak Joachima Lelewela – zaliczana jest do romantycznego nurtu polskiej historiografii.

Największe dzieło Szajnochy – „Jadwiga i Jagiełło” – tuż po opublikowaniu w 1855 r. stało się niesłychanie popularne. Było czytane w salonach literackich, domowych i rodzinnych. Dzieło to było potężną, trzytomową (a od drugiego wydania czterotomową) opowieścią historyczną z solidną podstawą naukową, wymieniającą w przypisach kilkaset pozycji, opartych na wypisach z dokumentów i ksiąg. Jak pisano w recenzjach: „Szajnocha urokiem opowieści historycznej, na ściśle naukowym gruncie opartej, budził zamiłowanie historii w szerokich kołach czytelniczych…”. Dzieło „Jadwiga i Jagiełło” „podniosło sławę autorską Szajnochy do zenitu i stale utrwaliło w świecie naukowym i czytelniczym”. Potomnym zaś pozostawił autor wspaniały literacko-historyczny obraz epoki jagiellońskiej, przez wielu uważaną za najpiękniejszą i najważniejszą epokę polskich dziejów.