„Dagome iudex”

„Podobnie w innym tomie z czasów papieża Jana XV Dagome, pan, i Ote, pani i synowie ich Mieszko i Lambert (nie wiem, jakiego to plemienia ludzie, sądzę jednak, że to byli Sardyńczycy, ponieważ ci są rządzeni przez czterech “panów”) mieli nadać świętemu Piotrowi w całości jedno państwo, które zwie się Schinesghe [Gniezno] z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku długim morzem [stąd] granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi”.

Powyższy tekst jest zachowanym do naszych czasów streszczeniem dokumentu „Dagome iudex” – jednego z najważniejszych źródeł dotyczących początków państwa polskiego. Oryginał powstał prawdopodobnie rok przed śmiercią Mieszka I, która nastąpiła 25 maja 992 r. Zgodnie z jego treścią pierwszy historyczny władca z dynastii Piastów oddawał swoje państwo pod opiekę Stolicy Apostolskiej.

Do dziś nie wiadomo do końca jakie motywy polityczne przyświecały Mieszkowi I przy wydawaniu aktu „Dagome iudex”. Jedną z najbardziej prawdopodobnych hipotez jest próba uniezależnienia diecezji poznańskiej od arcybiskupstwa w Magdeburgu. Równie dużo problemów przysparza ustalenie faktycznych granic ówczesnego państwa piastowskiego oraz rozmiarów terenów nadanych papieżowi.

Tajemnicę stanowi także pojawiająca się w dokumencie postać „sędziego Dagome”. Przyjmuje się, że było to prawdopodobnie chrześcijańskie imię Mieszka I, które mogło brzmieć Dago lub Dagobert. Ciekawostką jest, że darowizna księcia była najwcześniejszym tego typu aktem ze strony władcy świeckiego.