Białe plamy
Pisaliśmy już w hist.ly o białych plamach w II Rzeczpospolitej i PRL. Dziś weźmiemy na warsztat: wycięte, ocenzurowane, zmodyfikowane lub nie poparte solidnymi źródłami karty polskiej historii pochodzące ze średniowiecznych kronik. Jedna z nich to „bunt ludowy” lub „reakcja pogańska” z XI wieku. Prześledźmy tę szaloną sekwencję wydarzeń.
W 1025 umiera Bolesław Chrobry, który w tym samym roku zdążył odbyć koronację królewską. Koronę dziedziczy Mieszko. Ma tak wielkie problemy, że około 1030 ucieka do Czech. Tron przejmuje Bezprym, ale wkrótce zostaje zamordowany. W 1032 Mieszko wraca i z trudem jednoczy kraj. Umiera nagle w 1034. Za jego syna, Kazimierza Odnowiciela, na Polskę spada kolejny kataklizm: najazd księcia czeskiego Brzetysława w 1038, a Kazimierz musi uciekać. Anonim zwany Gallem w swojej kronice wspomina o tym czasie, jako zaprzeczeniu cywilizowanego życia, chaosie w każdym jego aspekcie. Pisał około 80 lat po tych wydarzeniach. Późniejsi kronikarze powtarzali jego narrację, modyfikując ją, także wzbogacając o nowe wątki.
Co było pierwsze? Najazd sąsiadów czy niepokoje wewnętrzne? Czy lud zbuntował się przez ponoszenie zbyt wysokich kosztów budowy i utrzymania monarchii? Może jakąś rolę odegrało pogaństwo? Chrystianizacja to jednorazowy akt, ale ewangelizacja to proces trwający pokoleniami. Dziś, ze źródeł z krajów ościennych wiemy, że kryzys z 1038 nie był pierwszym. Już za rządów Chrobrego (wedle Anonima wzór władcy) były wystąpienia na tle społeczno-religijnym. Wiemy o nich tylko tyle, że były i zapewne zostały stłumione. Co innego lata 1030–2 i 1038, gdy Mieszko i Kazimierz nie zaradzili wybuchom niezadowolenia.
14 października 1140 papież Innocenty II potwierdził założenie biskupstwa dla Pomorza w Wolinie, podległe arcybiskupstwu w Gnieźnie. A co z biskupstwem w Kołobrzegu, jednym z trzech, jakie postanowiono założyć ze stolicą metropolitalną na zjeździe gnieźnieńskim w roku 1000? Chrystianizacja raczej nie była tam udana, skoro za Bolesława Krzywoustego działalność misjonarską wznowił biskup Otton z Bambergu.