Apolityczność a patriotyzm

Harcerstwo to niezwykły ruch społeczny, mający na celu wychowanie młodzieży w duchu patriotycznym i obywatelskim. Najstarszą oraz najliczniejszą organizacją harcerską w Polsce jest Związek Harcerstwa Polskiego. Ruch powstał poprzez połączenie różnych zrzeszeń harcerskich i skautowych działających na ziemiach polskich od 1910 roku. Mimo że o wpływy w związku walczyły sanacja i endecja, pozostał on apolityczny.

Zadeklarowana bezstronność ZHP dotyczyła jedynie partykularnych interesów partii i stronnictw politycznych, nie miała jednak nic wspólnego z obojętnością na sprawy państwa. Gdy wybuchła II wojna światowa, harcerstwo polskie zeszło do podziemia i pod kryptonimem „Szare Szeregi” włączyło się czynnie w walkę z okupantem. O zasługach harcerzy dla obrony ojczyzny niech świadczy rozkaz Komendanta Głównego AK z 1942 r.:„…członkowie Szarych Szeregów, którzy wejdą do zespołów konspiracyjnych, będą uważani bez względu na wiek za żołnierzy”.

Kilka lat po wojnie dla harcerstwa znów nastały trudne czasy. Niezależny ruch wychowawczy był od 1949 r. sukcesywnie podporządkowywany władzy ludowej zgodnie z ideą „W pracy i walce z klasą robotniczą wychowujemy młodzież harcerską”. Związek Harcerstwa Polskiego wcielono w struktury Związku Młodzieży Polskiej.

Dopiero 4 grudnia 1956 r. władze reaktywowały Związek Harcerstwa Polskiego, o czym oficjalnie poinformowało Ministerstwo Oświaty. Wtedy to rozpoczął się renesans w polskim harcerstwie, ZHP mogło powrócić do przedwojennych tradycji oraz symboli. I choć nie jeden raz w istniejącej ponad sto lat organizacji polityka próbowała ingerować w wychowanie kolejnych pokoleń, to po dziś dzień z sukcesem udaje się jej zachować zarówno apolityczność, jak i patriotyzm.